LABO-1 (nowy cykl): Lektura IV Seminarium Jacques’a Lacana La relation d’objet

Data i czas
Data: 17.10.2021
Czas: 17:00 - 20:00

LABO-1 (nowy cykl):

Lektura IV Seminarium Jacques’a Lacana

La relation d’objet

W roku akademickim 2021/2022 Laboratorium Psychoanalityczne Koła Warszawskiego New Lacanien School otwiera cykl poświęcony lekturze IV Seminarium Jacques’a Lacana La relation d’objet.

Po ponad dwudziestu latach powracamy zatem do pracy nad jednym z założycielskich tekstów psychoanalizy, którego opracowanie w 1999 roku przez Prof. Riccardo Carrabino było jednym w zasadniczych elementów wprowadzania ruchu lacanowskiego w Polsce.

Seminarium IV złożone jest ze zbioru lekcji wygłoszonych przez Lacana w Szpitalu św. Anny w Paryżu, w roku 1956-57, pod pierwotnym tytuł Relacja z obiektem i struktury freudowskie, i adresowane zasadniczo, tak jak i inne Seminaria z tego cyklu nauczania, do grona specjalistów, psychoanalityków i psychiatrów. Od 1994 roku tekst dostępny jest w formie książkowej wydanej po francusku przez wydawnictwo Seuil, w oficjalnym opracowaniu Jacques’a-Alain’a Millera. Mimo, że dziś dostępne są już liczne tłumaczenia (angielskie, hiszpańskie, portugalskie, włoskie etc.), na polskie wersje przyjdzie nam zapewne jeszcze poczekać. Stąd też tegoroczna inicjatywa Laboratorium konstytuuje unikalną okazję wprowadzenia do tekstu niedostępnego dla polskiego czytelnika.

La relations d’objet bez wątpienia zajmuje bardzo szczególną pozycje w rozwoju doktryny lacanowskiej, otóż jest to pierwsze Seminarium, które przedstawia rodzaj syntezy koncepcji Lacana. Po pierwszych dwóch latach poświęconych głównie refleksji nad techniką analityczną w perspektywie rozróżnienia rejestru Wyobrażeniowego ego i rejestru Symbolicznego podmiotu, po trzecim roku poświęconego zasadniczo funkcji Symbolicznego w psychopatologii psychoz, Lacan rozwinie, w czwartym roku swojego nauczania w św. Annie, obszerne opracowanie strukturalnej koncepcji kliniki psychoanalitycznej, która wprowadza nas do zasadniczego wymiaru praktyki lacanowskiej. Triada Symboliczne, Wyobrażeniowe, Realne rozwinie w tym Seminarium swoją pełną moc strukturalną wprowadzając nas do zasadniczego dla psychoanalizy pojęcia braku, którego deklinacja na prywację, frustrację, kastrację pozwoli na odnowienie lektury kliniki podmiotu i korekcję błędów teoretyczno-praktycznych, do których prowadziła, i wciąż prowadzi,  dualna redukcja (podmiot-przedmiot) anglo-amerykańskiej wizji object relations. Lacanowski powrót do Freuda jest zatem powrotem krytycznym, jest przywołaniem imienia Freuda, struktury jego praktyki, by wyprowadzić psychoanalizę z manowców, na które sprowadziło ją drugie pokolenie psychoanalityków.

Tymczasem dziś krytyka ta zachowała całą swoją aktualność, bo o tyle o ile różne nurty myśli psychoanalitycznej uznały za Lacanem wagę struktury symbolicznej w organizowaniu się życia ludzkiego, to współczesny powrót behawioryzmu, realizujący się w ideologii kognitywizmu, idzie w kierunku całkowicie przeciwnym nawołując do redukcji człowieka do reagującego organizmu, psychiki do mózgu, godząc tym samym w serce zdobyczy ludzkiej godności, degradowanej dziś do medycznej wizji człowieka-zwierzęcia.

Tak oto lektura IV Seminarium Lacana wpisuje się natychmiastowo w kontekst otaczającego nas świata, w którym, z jednej strony, rozbicie idei rodziny, upadek funkcji ojcowskiej, wzrastające zakłopotanie podmiotu w kwestii płci, kierujące coraz częściej współczesną jednostkę na tory nie-binaryzmu czy też transseksualizmu, ale również, z drugiej strony, promocja migawkowej jouissance skopicznej doprowadzonej do zenitu przez internetową akcelerację krążenia obrazu, kapitalistyczny fetyszyzm towarowy, jak i perwersja władzy, stają się już nie wyjątkiem, ale regułą. Czy klinika struktur daje nam wystarczający arsenał, by stawić czoło klinice podmiotu, który, wobec erozji Symbolicznego, szuka, w sposób mniej lub bardziej patologiczny, pewnych osobliwych form jouissance pozwalających mu uniknąć podmiotowej anihilacji? Jak sytuować dziś klasyczną klinikę różnicową nerwic w świecie, który podbijany jest coraz bardziej przez psychozę społeczną? Jakie narzędzia daje nam psychoanaliza, by obronić podmiot przed demetaforyzacją więzi społecznej i traumatyczną konfrontacją z gołym Realnym?  Jaka jest też rola psychoanalityka w miejscu, gdzie nowe formy cierpienia przecinają się z cierpieniem cywilizacji? Jak kształcić praktyka do obcowania z kliniką, która wymyka się z każdym dniem coraz bardziej klasycznym kategoriom? Jak obronić ex-systencję podmiotu wobec naporu bezmózgowej kultury? Jednym słowem, jak podtrzymać dziś ἦθος Lacana, który chciał, by psychoanaliza była zasadniczą bronią przeciw głupocie? Na te i inne pytania będziemy szukać odpowiedzi w tegorocznym cyklu pracy.

Chcąc podkreślić ten związek z kliniką współczesną i kształtowaniem się psychoanalityka w dzisiejszym świecie Koło Warszawskie NLS decyduje się powierzyć zasadniczą część pracy nad opracowaniem tekstu Lacana najmłodszym członkom naszego środowiska, bo to właśnie od zderzenia mozołu ich lektury z naszą codzienną praktyką oczekiwać możemy zasadniczej wskazówki dla odpowiedzi na pytanie o współczesne miejsce psychoanalizy.

Rafał Tyranowski 

                     Zainteresowanych zapraszamy do włączenia się do naszej pracy.

Struktura Laboratorium 2021/2022:

Koordynacja: Janusz Kotara

Opracowanie: Borys Szumański, Jakub Wojnarowski.

Współpraca: Rafał Tyranowski.