Tytuł: NERWICA HISTERYCZNA
Prowadzenie: LAURE NAVEAU I PIERRE NAVEAU
Data: 25 PAŹDZIERNIKA 2014
Miejsce: WARSZAWA, ul. Krakowskie Przedmieście 1, sala nr 6, (Siedziba Instytutu Filologii Klasycznej UW)
Odpłatność: 150 zł, członkowie Kół 120 zł, studenci 70 zł

Sprawozdanie z seminarium

W ramach małego cyklu seminariów zatytułowanego Struktury podmiotu w klinice psychoanalitycznej, organizowanego przez Koło Warszawskie NLS, po wcześniejszych seminariach Patricka Monribot – na temat struktury obsesyjnej i Hervé Castaneta – na temat struktury perwersji, mieliśmy wielką przyjemność gościć i pracować z równie znamienitymi Laure Naveau i Pierre Naveau.

Ten dzień pracy był podzielony zasadniczo na 3 części:
• Histeria lacanowska w dyskursie – L. Naveau
• Odnowiona teoria histerii – P. Naveau
• Jouissance prywacji – przypadek prezentowany przez L. Naveau

• Histeria i dyskurs …

Dzięki własnej czynności pomyłkowej Laura Naveau wprowadziła nas od razu, w sposób żywy, w samą esencję dyskursu histeryka. To małe świadectwo uczynione przed nami, dało nam możliwość uchwycenia tego, jak psychoanalityk, dzięki temu, co wyciągnął ze swojej skończonej analizy, opracowuje to, co nieskończone – nieświadome.
 
Następnie prowadząca podążyła za dwoma kreskami – tą dzielącą i tą odzielająca – z części dyskursu histeryka:

$
—
a

która jest jądrem histerycznym, obecnym zresztą w każdej nerwicy. Całe odkrycie Freuda można uzasadnić, wyjaśnić, posługując się tym jądrem histerycznym, które można czytać: ‘podmiot jednocześnie podzielony i oddzielony od swojego przedmiotu jouissance’.
Obiekt jouissance (a) jest do odnalezienia i opracowania na końcu własnej analizy.
Analityk to nie histeryk.
Dla dyskursu analityka Lacan napisał następujący matem:

a → $

Jest więc pewien ruch, jakiś „balet”, między podmiotem, $ i przedmiotem jouissance, a.

Laura Naveau podkreśliła, że analityk nigdy nie powinien być a (przedmiotem jouissance), ale powinien umieć zająć miejsce a.

Wskazała, zarysowując teorię dyskursów Lacana, jaki, w każdym z dyskursów, jest status wiedzy. Co jest, w każdym z dyskursów, tym o czym się nic nie chce wiedzieć:
– W dyskursie mistrza niewolnik adresuje się do mistrza, który nie chce wiedzieć o tym, co go dzieli.
– W dyskursie uniwersytetu podmiot adresuje się do znaczącego wiedzy bez twarzy, która stanowi autorytet, takiej wiedzy dla wszystkich.
– W dyskursie histeryka podmiot nie chce wiedzieć o swojej jouissance (dlatego jest histerykiem), a domaga się wiedzy od mistrza. Jednak – ponieważ to wiedza mistrza – nie służy ona podmiotowi do niczego. Ostatecznie, mistrz nie wie – więc jest mistrzem wykastrowanym.
Tu podmiot chciałby wiedzieć, jakim jest a dla mistrza. Stąd: $/a. A jest tak dlatego, o ile interesuje się S1/S2, aby to mistrz produkował wiedzę.
– W dyskursie analityka wiedza analityka jest efektem jego analizy.

Wychodząc z własnej analizy wie się, czym jest ta jouissance, o której nie chciało się nic wiedzieć. Dzięki takiemu doświadczeniu analityk wie, jak się zwracać do Innego, by ten wyprodukował znaczące swojego życia. Zadaniem analityka nie jest to, żeby powiedział całą wiedzę, którą zdobył poprzez to, co usłyszał od pacjenta, ale by interpretował. A interpretacja jest mi-dire, wpół-powiedzeniem. Interpretacja nie ma mówić wszystkiego. Analityk ma – jak to podkreśla Lacan – nie wiedzieć nic a priori. Freud, przeciwnie, w przypadku Dory, powiedział, co wiedział – a raczej – co zakładał, że wie. I ona od niego odeszła.

Przypadek Dory był dla Laure Naveau punktem odniesienia do wskazania, jak u histeryczki działa dyskurs histeryka i wykazania, że histeryczkę bardziej interesuje synthom Innego niż jej własny. Interesuje ją synthom Innego, ale ona odmawia bycia jego wcieleniem – co wyraźnie pokazuje różnicę między histerią i kobiecością.

• Dwie jouissance histeryka

Pierre Naveau również przywołał przypadek Dory, jednak postawił pytanie: „w jakich okolicznościach mężczyzna może mówić o histerii?” Istotnie, zarówno mężczyzna jak i kobieta, staje wobec kwestii: „Być czy nie być histerykiem?” (Lacan, Seminarium XX, str. 93).

Odwołując się do Seminariów Jacques’a Lacan’a – XVI, XVII, XVIII oraz XX i XXIII – słuchacze spotkali bogaty, intrygujący wywód potwierdzający słowa Jacques’a-Alaina Millera, że gdy mówi się o histerii, to krąży się wokół jakiejś odmowy.

P. Naveau podkreślił, że jeśli mówi się o histerii, to spotyka się wiele sprzeczności.
Czym jest histeryczka…? Czego chce histeryczka…? Dlaczego, idąc za formułą Lacana, histeryczka odmawia bycia kobietą…?

Pierre Naveau, przede wszystkim z tego względu, położył akcent na rozróżnieniu wprowadzonym przez Lacana pomiędzy dwoma rodzajami jouissance – jouissance absolutną i jouissance względną.

A zakończył, podchodząc do kwestii „przynajmniej jeden”, stanowiący punkt oparcia dla tego, co Lacan nazwał, w Seminarium XVIII, „polityką histeryka”.

• Przypadek histerii kobiecej.

Końcową część tego niezwykle bogatego dnia pracy zakończyło przedstawienie i dyskusja przypadku pacjentki Laure Naveau, gdzie symptom polegał na odmowie oddania się mężczyźnie, którego kochała i, tym samym, na pozbawianiu się pewnej jouissance, która byłaby związana z jouissance mężczyzny. Identyfikując się tym samym z mężczyzną wykastrowanym, pacjentka zajmowała jednakże pozycję bycia tą, która ma fallusa i która zarazem jest  rozgrywającą – tą, która sprawuje władzę. Dla słuchaczy była to okazja, by poznać sposób pracy analityczki z „jouissance prywacji” u podmiotu histerycznego.

Sporządziła: Barbara Kowalów
Przejrzał: Pierre Naveau