Psychoanaliza 7/2016

Kolejny numer „Psychoanalizy” trafia do rąk Czytelników. Numer ten, poświęcony zagadnieniu psychozy zwykłej, jest w ramach poruszanej problematyki związany z numerem poprzednim.

Tekstem otwierającym jest tekst Jacques’a Lacana z 1946 roku pt. „Rzecz o przyczynowości psychicznej”, będący jedną z jego najważniejszych wypowiedzi zarówno w historii psychiatrii, jak i psychoanalizy. W istocie, tekst ten jest zapisem i opracowaniem pasjonującej debaty, jaką Lacan prowadził z jednym z najznamienitszych psychiatrów szkoły francuskiej, Henri Ey’em, w trakcie której, dla samego Lacana, wyłoniło się zasadnicze wyzwanie: przekazać „prawdę o psychice wraz z prawdą o obłędzie”. Posługując się metodą fenomenologiczną, posiłkując się siatką kartezjańskich i heglowskich pojęć, Lacan w oparciu o pojęcie i funkcję imago – w którym widział „właściwy przedmiot psychologii” – konstruuje na naszych oczach teorię przyczynowości psychicznej, którą określi mianem psychogenezy. Dziesięć lat później – w Seminarium „Psychozy” – wiedziony rozwijanym przez siebie doświadczeniem klinicznym oraz odkryciem funkcji znaczącego, sam tę teorię obali, mówiąc, że „wielką tajemnicą psychoanalizy jest to, że psychogenezy nie ma”.

Tekst Jacques’a-Alaina Millera, będący powrotem do kwestii psychozy zwykłej, wygłoszony przez autora kilka lat temu jako pewnego rodzaju podsumowanie badań w tym obszarze kliniki w Polu Freudowskim, stanowi jednocześnie zachętę do aktywnego włączenia się klinicystów w taką pracę. Psychoza zwykła – ta syntagma wprowadzona przez J.-A. Millera, jest odpowiedzią na klinikę w dobie dzisiejszej, która stawia przed nami nowe, zniuansowane pytania i, w ramach tej większej elastyczności, wymaga od nas rygoru. Tekst ten, dając klarowną wykładnię teoretyczną i kliniczną, stanowi dobry punkt odniesienia dla lektury pozostałych tekstów poświęconych psychozie zwykłej.

Tekst Gila Caroza, pt. „Kilka uwag dotyczących prowadzenia leczenia w psychozie zwykłej”, oparty na licznych ilustracjach klinicznych, w sposób detaliczny przedstawia pracę podmiotów psychotycznych wiodącą do skonstruowania stabilizujących rozwiązań umożliwiających, w najbardziej zaawansowanej pracy, powstanie zawęźlającego synthomu. Wartością tego tekstu jest to, że całą problematykę kliniczną autor osadził w ramach wzajemnej artykulacji trzech rejestrów podmiotowej struktury: Realnego, Symboliczne i Wyobrażeniowego.

Alexandre Stevens w swoim tekście „Mono-symptom i cechy psychozy zwykłej” zwraca uwagę na dwa ważne i aktualne dla współczesnej kliniki zagadnienia: definiowanie pojęcia psychozy zwykłej oraz funkcję mono-symptomu jako stabilizatora psychozy. Autor w kwestii niejasnego i płynnego pojęcia psychozy zwykłej postuluje, że jej diagnozowanie wymaga zidentyfikowania powtarzającego się zespołu i/lub szeregu ściśle określonych charakterystycznych cech, które w ten sposób stanowiłyby równoważnik fenomenu elementarnego. Alexandre Stevens przedstawia przypadek fibromialgii jako jednego z symptomów współczesnych, do których należą, między innymi, uzależnienia, anoreksja, bulimia, depresja…

Dziś żyjącym, niektórym podmiotom psychotycznym symptom współczesny pozwala na identyfikację z chorobą, jej nazwą i tym samym na wpisywanie się w więź społeczną – wspólnotę cierpiących. Jacques Borie z opracowania wokół kliniki psychozy zwykłej wywodzi tytułowe ukierunkowanie na realne. Kolejno prezentowane winiety kliniczne demonstrują, w jaki sposób podmioty psychotyczne traktują realne symptomu nie za sprawą artykulacji językowej, a poprzez pragmatyczne wiązanie asemantycznym wymiarem mowy. Wychodząc od pojedynczej inwencji, od swoistego majsterkowania pomiędzy ciałem i językiem – podmioty te, w asyście analityka, znajdują drogę ku związkowi społecznemu.

Posługując się fragmentem przypadku, Sebastian Godlewski podejmuje kwestię relacji z ciałem jako podmiotowej konstrukcji. Szczególny sposób ekstrakcji jouissance – jako inwencja psychotyczna – jest rozwiązaniem, wpisującym się w budowę obrazu ciała, a zarazem umożliwiającym funkcjonowanie bez uniwersalnego klucza Edypa.

Agnieszka Chojnowska przedstawia przypadek psychozy zwykłej o obrazie pseudo-nerwicowym: jak podmiot, w obliczu destabilizującego go traumatycznego Realnego, uruchamia różne strategie traktowania nadmiaru jouissnace.

Yves Vanderveken, prezydent NLS, otworzył miniony rok pracy Szkoły tekstem, poświęconym problematyce psychoz zwykłych, stanowiącym pewnego rodzaju wprowadzenie do tematu Kongresu NLS, który odbył się w Dublinie w lipcu 2016 r. Czytelnik znajdzie w nim wiele osi poszukiwań klinicznych. Autor, dotykając wielości pojawiających się kwestii, porusza zagadnienie zmiany podejścia do kliniki psychoz w ramach nauczania Lacana, podkreślając jednocześnie z naciskiem możliwość, a nawet konieczność, czerpania z całego spektrum tego nauczania.

W ramach tekstów pochodzących ze wspomnianego Kongresu NLS, kończącego rok pracy Szkoły, proponujemy dwa będące krótkimi ujęciami pracy klinicznej – tekst Lynn Gaillard i Ruzanny Hakobyan – oraz tekst François Ansermeta, który stanowi głos w dyskusji nad teoretycznymi zagadnieniami stojącymi dzisiaj przed klinicystami.

Lynn Gaillard przedstawia w sposób lakoniczny i subtelny, a jednak precyzyjny i pouczający, swoją pracę z podmiotem psychotycznym, którego „kruche rozwiązania” analityk-partner stara się umocnić, słuchając jego mówienia i ucząc się od niego.

W tekście Ruzanny Hakobyan znajdziemy dobrze opracowany obraz pracy psychoanalityczki z pacjentką, która od lat borykając się z lękami, problemami odżywiania, otrzymała w ramach opieki psychiatrycznej diagnozę zaburzeń osobowości z pogranicza.

W tekście poświęconym propozycji topologii wykluczenia, Tomasz Gajda sięga do fragmentów dwóch freudowskich tekstów, by wydobyć strukturalne konsekwencje zawartych tam implikacji. Logika kliniki psychoanalitycznej, jaką opracowuje – efekty Verdrangung i Verwerfung – koreluje z, odpowiednio: moebejską oraz hiperboliczną modalnością organizowania braku.

Na zakończenie publikujemy drugą część tekstu Rafała Tyranowskiego poświęconego problematyce psychoz i transseksualizmu. Autor tym razem – odwołując się do opracowań tejże problematyki w tekstach z epoki tzw. psychiatrii klasycznej – przedstawia własne opracowanie kanonicznej formy transseksualizmu, posiłkując się w tym celu aparatem pojęciowym Lacana.

Życzymy naszym Czytelnikom owocnej lektury.
Redakcja

SPIS TREŚCI

Lacan

J. Lacan – Rzecz o przyczynowości psychicznej

Problematyka Psychoz Zwykłych w Psychoanalizie

J-A. Miller – Efekt powrotu do psychozy zwykłej
G. Caroz – Kilka uwag dotyczących prowadzenia leczenia w psychozie zwykłej
A. Stevens – Mono-symptomy i cechy psychozy zwykłej
J. Borie – Lekcja psychoz zwykłych: kierować się na realne
S. Godlewski – Przejście do czynu a synthom
A. Chojnowska – Na krawędzi. Odpowiedź podmiotu psychotycznego na traumę

XIV Kongres New Lacanian School
Dyskretne Znaki w Psychozach Zwykłych
Klinika i Leczenie

Y. Vanderveken – Ku generalizacji kliniki dyskretnych znaków
F. Ansermet – Paradoksy dyskretnych oznak w psychozie zwykłej
L. Gaillard – „To jest przypadkowe”
R. Hakobyan – Tout croche

Prace

T. Gajda – Das Unbehagen in der Möbiusband. Wykluczenie, albo od dwu akapitów Historii nerwicy dziecięcej do Denegacji
R. Tyranowski Transseksualizmy i psychozy (część II)