Tekst J. Lacana – Odmiany leczenia typowego

Seminarium bazujące na tekście Jacques’a Lacana, Riccardo Carrabino prowadził we wrześniu 2001r., w grudniu 2001r., w marcu 2002r. oraz we wrześniu 2002r.

Tekst Lacana został nam, jak zwykle, przedstawiony w odniesieniu do historycznego kontekstu jego powstania oraz ilustrowany licznymi przykładami klinicznymi.

„Odmiany leczenia typowego” to tekst, który J. Lacan napisał na prośbę edytorów „Encyklopedii medyczno-chirurgicznej”, w 1955r. Jego tytuł wynikał z opozycji do tekstu Mauric’a Bouve, „Typowe leczenie” i został Lacanowi narzucony. Takie osadzenie tekstu implikowało jego konstrukcję i treść.

Lacan w 4 częściach swojej pracy bardzo stanowczo i bezkompromisowo stawia przed psychoanalitykami kwestie zasadnicze dla ich praktyki. Kwestionuje ówczesne podejścia do spraw fundamentalnych, do celów i środków działań psychoanalityka w jego praktyce. Lacan dyskutuje różnicę między regulowaniem praktyki w oparciu o pozycję etyczną, która generuje zasady postępowania psychoanalityka, a regulowaniem praktyki w oparciu o standardy, które są jedynie zbiorem formalizmów nie wynikających z żadnych opracowań teoretycznych.

R. Carrabino podkreślił, że ironia tego tekstu jest kierowana przez Lacana nie do osób, a do teorii. Teorii, której nie ma, a powinna być. Teorii, która powinna dać oparcie naszej praktyce. Zaznaczył, że Lacan zawsze starał się przedstawić podstawy teoretyczne, które dają możliwość prowadzenia praktyki.

R. Carrabino zarysował przed słuchaczami cały wymiar nauczania Lacana jako służącego praxis psychoanalitycznej – dział logiki znaczącego poprzez, który mamy dostęp do związków podmiotu z jouissance i z przedmiotem , związki między podmiotem i przedmiotem w analizie poprzez symptom i fantazmat, kwestia samego procesu analizy, od domagania się pomocy, ulgi w cierpieniu, do domagania się analizy, możliwości jakiegoś zakwestionowania siebie, swojej jouissance w związku z własnym cierpieniem.

W tekście Lacan buduje swój dyskurs wokół podstawowych pytań: czym jest psychoanaliza?, jaka jest pozycja analityka (tego który słucha) wobec pacjenta (tego który mówi) w procesie?, czym regulowane jest prowadzenie leczenia?, czym jest przeniesienie i co dzieje się miedzy analitykiem i pacjentem?

Dla Lacana prowadzenie leczenia jest regulowane przez strategię i taktykę, którą praktyk musi wypracować przypadek po przypadku. Prowadzenie leczenia jest związane ściśle z polityką psychoanalizy, to znaczy z kształceniem psychoanalityka jako „porte-parole”, jako tego, który z funkcji mówienia wspólnej dla wszystkich robi użytek, który nie jest powszechny.

Lacan pisze: „To czego szukamy, jest w tym co mówione (…) mówienie jest aktem i jako taki zakłada podmiot”. Cała analiza polega na tym, żeby była podstawa etyczna w stosunku do podmiotu, to znaczy, żeby było miejsce dla podmiotu z jego symptomem.

Ostatnia część tekstu dotyczy tego, co analityk w swojej pracy musi wiedzieć. Musi on wiedzieć, czego nie wie. On musi ignorować to co wie, ponieważ to nie jest korzystne dla analizy.

W oparciu o tę część tekstu, R. Carrabino przedstawił posługując się przykładami z kliniki kwestię aktu analitycznego, omówił jedność podmiotu z Innym i „mechanizm” adresowania się podmiotu do Innego odwołując się do schematu L. Również, w oparciu o dyskursy, wyjaśnił kwestię wiedzy i prawdy w analizie.

Zakończył wypunktowaniem stwierdzenia Lacana, że analityk musi mieć szeroką i bogatą wiedzę, ale musi też umieć ją zignorować w praktyce.

Dodam, ze zarówno jedno (szeroka wiedza) jak i drugie (umiejętność ignorowania jej) należą do procesu kształcenia psychoanalityka.

Barbara Kowalów