Podmiot i Inny: kto dla kogo? Topologia torusa w klinice podmiotu

Seminarium Riccardo Carrabino

PODMIOT I INNY: KTO DLA KOGO? TOPOLOGIA

TORUSA W KLINICE PODMIOTU

Palermo, 14-16 września 2012

W dniach 14-16 września 2012 odbyło się seminarium, prowadzone przez Riccardo Carrabino, zatytułowane: „Podmiot i Inny: kto dla kogo? Topologia torusa w klinice podmiotu”. Było to drugie seminarium w cyklu poświęconym czterem figurom topologicznym w nauczaniu Jacques’a Lacana.

Wprowadzeniem do tematyki były ogólne uwagi na temat topologii w psychoanalizie, z podkreśleniem istotności dziury i brzegu w klinice. Rozróżnienie między pustką centralną i zewnętrzną w topologii torusa jest przykładem innego jej traktowania niż np. matematyka. Sporo uwagi zostało poświęcone pojęciu struktury w psychoanalizie, relacji między podmiotem, Innym, przedmiotem i jouissance. W zasadniczej części seminarium można było odnaleźć dwa podstawowe motywy: topologiczne umiejscowienie Podmiotu i Innego względem siebie, wynikające z tego implikacje oraz zmiany jakim podlega dyskurs w ramach psychoanalizy.

Pierwszy motyw odnosi się do przedstawienia przy użyciu torusa związku podmiotu, Innego, domagania, pragnienia, obiektu, fallusa. Można to uczynić jedynie, o ile bierze się pod uwagę współwystępowanie torusów. Wychodząc od zapierścieniowania dwóch, Riccardo Carrabino przedstawił miejsca podmiotu, Innego, przedmiotu oraz dialektyki domagania i pragnienia między podmiotem i Innym, pokazując, istnienie odpowiedniości domagania podmiotu z pragnieniem Innego oraz pragnienia podmiotu z domaganiem Innego, przy braku odpowiedniości między domaganiem podmiotu i domaganiem Innego. Omawiając kwestie krążenia wokół pustki centralnej i środkowej Prowadzący pokazał topologicznie relację między przedmiotem, a φ. Bogato ilustrowane przedstawienie pozwoliło również uchwycić wzajemność relacji podmiotu i Innego poprzez przedmiot w rzeczywistych związkach społecznych, a więc kiedy Inny staje się jednocześnie podmiotem, itd. Idąc dalej liczba zapierścieniowanych torusów rośnie, biorąc pod uwagę wielość relacji społecznych każdego z osobna. Bardzo ważne wydaje mi się umiejscowienie w tej konstrukcji pozycji analityka. Jako adresat domagania analizanta, analityk jest ulokowany przez niego w miejscu Innego, pozostaje jednak poza wcześniej opisaną wzajemnością, nie działa w ramach swojego fantazmatu. W ten sposób może coś zmieniać w układzie torusów, w którym funkcjonuje podmiot. Ponadto Riccardo Carrabino wykorzystał swój wywód do skomentowania kliniki depresji i perwersji. 

Drugi motyw – zmian dyskursu w trakcie psychoanalizy w odniesieniu do topologii torusa dotyczy przekształceń torusów. Tak ja pierwszy akt analityczny w teorii dyskursów powoduje wyłonienie się dyskursu analityka, tak w topologii, akt ten powoduje wywrócenie torusów. W efekcie wywrócenia podmiot zajmuje miejsce przedmiotu, a przedmiot zajmuje miejsce podmiotu. Tym samym przedmiot pełni funkcję kwestionowania podmiotu, co jest zasadą działania dyskursu analityka.

Sporo miejsca seminarium zostało poświęcone tematyce identyfikacji, która obok zagadnienia topologii torusa jest głównym motywem dziewiątego seminarium Jacquesa Lacana. Rozbudzone w ten sposób zainteresowanie tematyką identyfikacji zapewne znajdzie swoje miejsce pracy na kolejnym seminarium, które ma być poświęcone właśnie tej problematyce. 

W trzecim dniu seminarium miały miejsce również prezentacje dwóch przypadków klinicznych, prezentowane przez Agnieszkę Kurek i Dorotę Parnowską. Były one inspiracją do ciekawej dyskusji. 

Sebastian Godlewski